Czy plomby amalgamatowe są szkodliwe dla zdrowia?

Czy plomby amalgamatowe są szkodliwe dla zdrowia?

Zdrowie i uroda

Plomby amalgamatowe od wielu lat budzą kontrowersje ze względu na zawartość rtęci – metalu, który w dużych ilościach jest toksyczny dla organizmu człowieka. Mimo że amalgamat dentystyczny jest stosowany w stomatologii od ponad 150 lat, coraz częściej pojawiają się pytania o jego wpływ na zdrowie pacjentów. W tym artykule przyjrzymy się bliżej amalgamatom stomatologicznym, analizując ich skład, potencjalne zagrożenia oraz aktualne stanowiska naukowe i medyczne.

Czym są plomby amalgamatowe?

Plomby amalgamatowe to rodzaj wypełnienia stomatologicznego wykonanego z amalgamatu dentystycznego – stopu metali zawierającego rtęć, srebro, cyna, miedź oraz inne pierwiastki w mniejszych ilościach. Materiał ten jest wyjątkowo trwały i odporny na ścieranie, co czyni go skutecznym rozwiązaniem do wypełniania ubytków w zębach trzonowych i przedtrzonowych.

Zalety plomb amalgamatowych:

  • Wysoka trwałość i odporność na ścieranie.
  • Stosunkowo niski koszt w porównaniu do wypełnień kompozytowych.
  • Łatwość w aplikacji, nawet w trudno dostępnych miejscach jamy ustnej.
  • Długowieczność – mogą przetrwać nawet kilkadziesiąt lat.

Wady plomb amalgamatowych:

  • Mało estetyczny, srebrzystoszary wygląd.
  • Zawartość rtęci, która budzi obawy o potencjalne skutki zdrowotne.
  • Możliwość pojawienia się mikropęknięć w strukturze zęba z czasem.

Czy rtęć w plombach amalgamatowych jest niebezpieczna?

Rtęć jest pierwiastkiem toksycznym, szczególnie w swojej lotnej formie oraz jako metylortęć, która może kumulować się w organizmie. W plombach amalgamatowych rtęć występuje jednak w postaci stabilnego stopu z innymi metalami, co znacznie ogranicza jej emisję.

Czynniki wpływające na uwalnianie rtęci z plomb:

  1. Temperatura – spożywanie gorących napojów lub jedzenia może zwiększyć emisję par rtęci.
  2. Ścieranie plomby – z czasem w wyniku żucia lub zgrzytania zębami może dojść do mikrouszkodzeń powierzchni plomby.
  3. Usuwanie plomby – nieprawidłowe usuwanie plomb amalgamatowych może prowadzić do uwolnienia większych ilości par rtęci.

Aktualne stanowisko WHO i organizacji stomatologicznych

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz inne organizacje stomatologiczne, takie jak American Dental Association (ADA), uznają plomby amalgamatowe za bezpieczne dla większości pacjentów. Ilość rtęci uwalnianej podczas codziennego użytkowania amalgamatów jest bardzo niska i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia.

Jednak w niektórych przypadkach zaleca się ostrożność:

  • U kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.
  • U dzieci poniżej 6. roku życia.
  • U osób z chorobami nerek lub nadwrażliwością na metale.

Kiedy warto rozważyć wymianę plomby amalgamatowej?

W większości przypadków nie ma potrzeby usuwania plomb amalgamatowych, jeśli są one szczelne i dobrze spełniają swoją funkcję. Wymiana może być uzasadniona w następujących sytuacjach:

  • Widoczne pęknięcia lub uszkodzenia plomby.
  • Objawy alergii lub nadwrażliwości na metale zawarte w amalgamacie.
  • Planowana rozległa odbudowa zęba.
  • Względy estetyczne, gdy plomba znajduje się w widocznym miejscu.

Jak bezpiecznie usunąć plombę amalgamatową?

Usuwanie plomb amalgamatowych powinno odbywać się wyłącznie w gabinecie stomatologicznym, z zastosowaniem odpowiednich środków ochronnych:

  • Użycie koferdamu (gumowej osłony izolującej ząb od reszty jamy ustnej).
  • Stosowanie ssaka o wysokiej wydajności do usuwania opiłków amalgamatu.
  • Odpowiednia wentylacja pomieszczenia.
  • Ochrona oczu i skóry pacjenta oraz personelu medycznego.

Alternatywy dla plomb amalgamatowych

Obecnie istnieje kilka nowoczesnych materiałów, które skutecznie zastępują amalgamaty:

  • Kompozyty światłoutwardzalne – estetyczne, trwałe i dobrze przylegające do tkanki zęba.
  • Wypełnienia ceramiczne (inlay, onlay) – bardzo trwałe i estetyczne, ale droższe.
  • Cementy szkło-jonomerowe – stosowane głównie w małych ubytkach oraz u dzieci.

Każdy z tych materiałów ma swoje zalety i wady, dlatego wybór odpowiedniego wypełnienia powinien być skonsultowany ze stomatolog Mszana Dolna.

Co mówią badania naukowe?

Badania naukowe przeprowadzone w ciągu ostatnich kilkunastu lat nie potwierdziły związku między plombami amalgamatowymi a występowaniem poważnych chorób przewlekłych, takich jak choroby neurologiczne czy autoimmunologiczne. Większość naukowców jest zgodna, że ryzyko wynikające z obecności plomb amalgamatowych jest minimalne i nie przewyższa korzyści płynących z ich stosowania.

Czy plomby amalgamatowe są szkodliwe?

Na podstawie dostępnych badań oraz opinii ekspertów można stwierdzić, że plomby amalgamatowe są bezpieczne dla większości pacjentów. Nie ma jednoznacznych dowodów na ich negatywny wpływ na zdrowie w codziennym użytkowaniu. Jednakże w niektórych grupach ryzyka (kobiety w ciąży, dzieci, osoby z chorobami nerek) warto rozważyć alternatywne materiały wypełnieniowe.